Jak postępować w razie straty pracy
Jak pokazują przykłady tysięcy ludzi, którzy pomyślnie znaleźli nowe, często lepsze zatrudnienie, trzeba na taką sytuację patrzeć jak na szansę rozwinięcia swojej kariery w innym kierunku, w innej branży lub na przykład w innym regionie. Trzeba sobie zdać sprawę z tego, że utrata miejsca pracy nie jest niczym niezwykłym, że chodzi o normalną część kariery zawodowej i że jest bardzo mało osób, które podobnego doświadczenia nie mają za sobą. Jeżeli przeczytają Państwo życiorysy menedżerów, którzy odnieśli sukces, zauważą Państwo, że niemal każdy z nich na pewnym etapie swojej kariery znalazł się w podobnej sytuacji, niektórzy nawet wielokrotnie.
Tutaj znajdą Państwo wskazówki, jak poradzić sobie ze utratą zatrudnienia i jak podejść do szukania nowego miejsca pracy, aby jak najszybciej odnieść sukces.
Pierwszymi krokami na drodze do zdobycia nowej pracy jest zdefiniowanie aktualnej sytuacji i „remanent” wszystkiego, co mogą Państwo swojemu nowemu potencjalnemu pracodawcy zaoferować. Interesujące oferty nigdy nie przychodzą same. Przeważnie trzeba będzie ich intensywnie szukać, walczyć o nie i wykorzystać wszystkie swoje mocne strony. „Remanent” mocnych stron i zalet jest ważny jako przygotowanie do pisania życiorysu, do rozmów rekrutacyjnych i jako narzędzie do zdobycia większej pewności siebie. Do Państwa mocnych stron mogą należeć na przykład:
- Wieloletnia i pomyślna kariera zawodowa.
- Zdobyte wykształcenie.
- Wiedza, doświadczenie, umiejętności, i kwalifikacje.
- Doskonała opinia od byłych pracodawców.
- Kontakty, które mogą Państwo wykorzystać szukając nowych szans.
Do mocnych stron można też zaliczyć odprawę wypłaconą przez dotychczasowego pracodawcę, która umożliwi przez pewien czas i ze względnym spokojem szukanie nowej pracy bez konieczności zajmowania się kwestiami bytowymi.
Warunki odejścia
Współczesne prawo pracy jest stosunkowo skomplikowane, należy więc poszukać informacji o wszystkich obowiązkach obecnego pracodawcy w stosunku do pracownika i o wszystkich możliwościach, które można wykorzystać odchodząc z pracy. W razie wątpliwości należy zwrócić się do doświadczonego prawnika lub doradcy. Warto sprawdzić, jak wszystko, co jest związane z Państwa odejściem z pracy, wpłynie na Państwa dochody, podatki, ubezpieczenie zdrowotne i socjalne, itp. Błędna decyzja może Państwa później nieprzyjemnie zaskoczyć - na przykład w postaci niskiej emerytury. Nie wolno rezygnować, nawet pod wpływem szoku wynikającego z utraty zatrudnienia, z negocjowania jak najlepszych warunków odejścia. Można negocjować na przykład:
- Pozostawienie służbowego telefonu, samochodu lub laptopa na określony czas, lub możliwość ich odkupienia.
- Zachowanie niektórych świadczeń pracowniczych na określony czas, na przykład ubezpieczenia zdrowotnego, na życie lub urazów.
- Wysokość odprawy lub specjalnej premii.
- Możliwość dokończenia rozpoczętego lub już wcześniej zatwierdzonego kształcenia i szkolenia.
- Pomoc w znalezieniu nowego miejsca pracy w branży (płatny outplacement).
- Możliwości korzystania z niektórych urządzeń biurowych pracodawcy przez czas szukania nowego miejsca pracy: biurka, kopiarki, laptopa, itp.
Nie należy obawiać się, że Państwa warunki to coś nadzwyczajnego. Takie żądania są zupełnie normalnym przedmiotem negocjacji i szereg firm sama je swoim odchodzącym pracownikom oferuje lub akceptuje na podstawie ich postulatu.
Administracyjne ukończenie stosunku pracy
W związku z ukończeniem stosunku pracy pracodawca musi sporządzić ważne dokumenty, których będziemy potrzebować dla właściwych urzędów lub dla nowego pracodawcy.
- Świadectwo pracy. W nim podana jest data, sposób i powód ukończenia stosunku pracy, prawo do urlopu, wykorzystanie urlopu w danym roku kalendarzowym i liczba dni, które jeszcze pozostały, ewentualnie potrącenia z wynagrodzenia. Świadectwo pracy pracodawca powinien wydać nam automatycznie. Później przekażemy je nowemu pracodawcy przy zawarciu stosunku pracy lub urzędowi pracy składając wniosek o pośrednictwo pracy.
- Potwierdzenie o średnich zarobkach netto. Ten dokument musimy przedłożyć w urzędzie pracy w celu obliczenia wysokości zasiłku dla bezrobotnych.
- Karta ubezpieczenia emerytalnego. Ten dokument ważny jest do przyznania prawa do emerytury lub jej obliczenia. Po rozwiązaniu stosunku pracy były pracodawca ma obowiązek odesłać kartę właściwemu organowi (np. ZUS). Wskazane jest skontrolowanie spełnienia tego obowiązku.
- Opinia pracodawcy (referencje). Pracodawca wystawi opinię na żądanie, najpóźniej do 15 dni po rozwiązaniu stosunku pracy. Jeżeli nie zgadzamy się z opinią pracodawcy, możemy się odwołać najpóźniej do trzech miesięcy od wystawienia opinii.
- Potwierdzenie o opodatkowanych dochodach. To potwierdzenie pracodawca wystawi nam również na żądanie. Będziemy go potrzebować do rocznego rozliczenia zaliczek odprowadzonych na podatek dochodowy u nowego pracodawcy lub w razie składania deklaracji podatkowej. Należy sprawdzić, które płatności pracodawca potrącał automatycznie i płacił uprawnionym lub wskazanym przez nas podmiotom tak, aby nie doszło do zwłoki w tych płatnościach po rozwiązaniu stosunku pracy.
Rodzina
Państwa rodzina jest następnym niezastąpionym źródłem wsparcia. Pytania, na które trzeba w związku z tym odpowiedzieć, są następujące:
- Czy fakt straty pracy zmieni styl życia lub poziom życia Państwa rodziny?
- Jak jej członkowie będą akceptować ewentualne zmiany?
- Czy będzie mogła nadal wspierać, ewentualnie w jakim zakresie, zależnych członków rodziny?
- Czy pozostali członkowie rodziny mogą teraz więcej dokładać do rodzinnego budżetu?
- Czy mogą Państwo zrezygnować z niektórych wydatków, ograniczyć je lub odłożyć?
Nie wolno ukrywać swoich problemów przed członkami rodziny, należy zapoznać ich z nimi jak najwcześniej. Trzeba szukać u nich wsparcia i włączyć ich do rozwiązywania zaistniałej sytuacji.
Sytuacja finansowa
Przydatne będzie zestawienie wydatków i wybranie niezbędnych, ewentualnie najważniejszych z nich, zwłaszcza:
- Płatności czynszu i opłat dodatkowych (energia elektryczna, gaz, woda, itp.).
- Niezbędne koszty życia rodziny (żywność, odzież, koszty utrzymania samochodu, itp.).
- Spłaty hipotek kredytów hipotecznych, leasingu, pożyczek.
- Obowiązkowe ubezpieczenia.
- Inne niezbędne wydatki.
Prawidłowo zestawiona tabela aktywów i pasywów będzie pomocna w planowaniu. Do aktywów można zaliczyć gotówkę, oszczędności, nieruchomości, pojazdy, biżuterię, antyki i inny majątek. Do pasywów należy zaliczyć zwłaszcza: bieżące płatności, kredyty hipoteczne, płatne zobowiązania i podatki, wydatki na gospodarstwo domowe. Sprzedając aktywa można uzyskać gotówkę. Nie zaszkodzi zaplanowanie, co w razie potrzeby możemy sprzedać jako pierwsze. Dobrze planując w wielu przypadkach można uniknąć tego bolesnego kroku. Pomóc może nam też regularne śledzenie miesięcznych dochodów i wydatków.
Zalecamy też rozważenie następujących kroków:
Wizyta w banku lub kasie budowlanej i dokładne zapoznanie się z warunkami umów. Możliwe, że są Państwo ubezpieczeni na wypadek utraty pracy. (Instytucje te zazwyczaj wymagają informacji o zmianie Państwa sytuacji finansowej).
Nie należy natychmiast spłacać hipoteki lub leasingu.
Jeżeli w ramach porozumienia z pracodawcą uzyskają Państwo określoną sumę pieniędzy, trzeba ją jak najlepiej ulokować i zostawić tak długo, dopóki nie będzie jasne, jak najlepiej ją wykorzystać.
Należy odwiedzić urząd pracy i dokładnie dowiedzieć się, do czego mają Państwo prawo.
Na zakończenie
Strata pracy na pewno nie jest czymś pożądanym. Ale jeżeli się tu już zdarzy, trzeba przyjąć tę sytuację jako wyzwanie i szansę. Być może wiele razy zastanawiali się już Państwo, czy dana praca i sposób życia są naprawdę takie, jak byście sobie życzyli. Może już myśleliście o zmianie, ale baliście się ją zrealizować. Teraz jesteście do zmiany zmuszeni. Wykorzystajcie tę okazję jak najlepiej.